Jerzy Kastriota, lepiej znany jako Skanderbeg, to postać owiana legendą, symbol nieugiętego oporu i bohater narodowy Albanii. Jego życie, przypadające na burzliwy XV wiek, to fascynująca opowieść o odwadze, strategii i niezłomnej determinacji w obliczu potężnego Imperium Osmańskiego. Choć powszechnie kojarzony jest z obroną Albanii, jego historia kryje w sobie wiele niuansów i ciekawostek, które wykraczają poza standardowe opisy. Naprawdę, Albania to nie tylko Ismail Kadare.
Urodzony w szlacheckiej rodzinie Kastriotów, Jerzy w młodym wieku został zakładnikiem na dworze sułtana Murada II. Tam, pod islamskim imieniem Iskander (stąd późniejsze „Skanderbeg” – „pan Iskander”), odebrał staranne wykształcenie i wszedł w szeregi janczarów, elitarnej formacji osmańskiej armii. Wyróżnił się męstwem i umiejętnościami wojskowymi, co otworzyło mu drogę do wysokich rang. Ten okres spędzony w służbie osmańskiej nie był jednak jedynie czasem przymusu; ukształtował jego późniejsze strategie i pozwolił mu poznać taktykę przeciwnika od wewnątrz.
Przełom w jego życiu nastąpił w 1443 roku, podczas bitwy pod Niszem. Wykorzystując zamieszanie, Skanderbeg wraz z grupą Albańczyków zdezerterował z armii osmańskiej i powrócił do Albanii. Ten dramatyczny powrót nie był jedynie ucieczką; był świadomym aktem buntu i początkiem dwudziestopięcioletniej walki o wolność swojej ojczyzny.
W Kruji, strategicznie położonym zamku, Skanderbeg ogłosił się spadkobiercą swojej rodziny i wezwał Albańczyków do zjednoczenia się pod swoim przywództwem. Kluczowym momentem było zawiązanie Ligi w Lezhy w 1444 roku. To sojusz albańskich książąt, choć nie zawsze jednolity, stanowił fundament oporu przeciwko osmańskiej ekspansji. Skanderbeg, dzięki swoim militarnym zdolnościom i charyzmie, stał się naturalnym liderem tej krucjaty.
To, co wyróżniało Skanderbega, to nie tylko odwaga na polu bitwy, ale przede wszystkim genialna taktyka wojskowa. Dysponując znacznie mniejszymi siłami, potrafił wielokrotnie pokonywać liczniejsze armie osmańskie. Wykorzystywał górzysty teren Albanii, stosował zaskakujące manewry i partyzancką walkę, zadając wrogowi dotkliwe straty. Jego zwycięstwa, takie jak obrona Kruji, rozsławiły jego imię w całej Europie, gdzie widziano w nim przedmurze chrześcijaństwa.
Jednak życie Skanderbega to nie tylko bitwy i strategie. Był także dyplomatą, próbującym bezskutecznie uzyskać wsparcie od zachodnich mocarstw. Jego listy i poselstwa do Wenecji, Neapolu czy papiestwa świadczą o świadomości szerszego kontekstu politycznego i próbach włączenia Albanii w antyosmańską koalicję. Mimo chwilowych obietnic i okazjonalnej pomocy, nigdy nie otrzymał wystarczającego wsparcia, by trwale zabezpieczyć niepodległość Albanii.
Legenda Skanderbega rosła już za jego życia. Przypisywano mu nadludzką siłę, spryt i nieustępliwość. Historie o jego pojedynkach z osmańskimi wojownikami i jego strategicznych zwycięstwach inspirowały pieśni i opowieści przekazywane z pokolenia na pokolenie. Nawet po jego śmierci w 1468 roku, opór Albańczyków trwał jeszcze przez pewien czas, podsycany pamięcią o ich bohaterskim przywódcy.
Skanderbeg pozostaje symbolem niezłomności i walki o wolność. Jego dziedzictwo wykracza daleko poza granice Albanii. Jest przypomnieniem o sile ducha oporu przeciwko tyranii i o znaczeniu jedności w obliczu zagrożenia. Jego historia, choć osadzona w konkretnym historycznym kontekście, niesie uniwersalne przesłanie o odwadze, determinacji i poświęceniu w imię wyższych ideałów. Badanie jego życia to nie tylko lekcja historii, ale także inspirująca opowieść o człowieku, który potrafił przeciwstawić się potędze imperium i na zawsze zapisać się w pamięci swojego narodu i Europy.
